Bekalken op basis van pH, een gevaarlijke combi?

Hoe vaak horen wij in de praktijk niet de zin; 'uw pH van de grond is te laag, u zou moeten bekalken'. Helaas blijft het dan meestal stil en komt er geen vervolg met uitleg. Want zou het niet zinvol zijn om te weten wát u zou moeten bekalken, wélk product het beste past bij uw grond en vooral hóeveel per hectare moet ik toedienen (de vraag wáár wordt ook steeds belangrijker en kan met de huidige precisiemethoden ook steeds beter toegelicht worden. Hierover kunt u meer lezen op deze pagina

In dit artikel willen we meer ingaan op de natuurlijke uitleg van het begrip pH en bekalken.

pH-CaCl of pH-Water

De meeste laboratoria meten en drukken de pH uit in een Calciumchloride of Kaliumchloride oplossing. Dit wordt gedaan omdat dit snel en over het gehele jaar een zelfde waarde weergeeft. De pH uitgedrukt in waterstof (pH-water) is het resultaat van aanwezige mineralen op het kleihumuscomplex. Dit geeft meer de werkelijke en actuele pH weer van de grond. Doordat er in de bodem continue uitwisseling van mineralen plaatsvindt op het kleihumuscomplex, een groeiend gewas vraagt hier immers om, zul je begrijpen dat de pH dus kan fluctueren als er een gewas groeit in het voorjaar t.o.v. in de winter bijvoorbeeld. Daarom is het van belang om een bodemmonster ook altijd rond dezelfde periode in het jaar te prikken, om mooie vergelijkingen te krijgen en goed te kunnen monitoren.

Wij zeggen altijd; wil je een bodem in z'n 'slechste' conditie zien, prik dan direct na de oogst (alle mineralen zijn immers opgenomen door het geoogste gewas). Wil je een bodem in de 'beste' conditie zien, prik dan een monster vlak voor aanvang van een teelt (mineralen zijn immers vastgelegd en gewasresten verteerd voor het nieuwe seizoen). Wij adviseren altijd om in de maanden oktober t/m februari een bodemmonster te prikken.

Wat is de optimale pH(water) en hoe ontstaat deze?

We kennen allemaal wellicht onderstaande tabel, waarin de optimale pH wordt weergegeven:

Wat niet veel mensen beseffen is dat de optimale pH voor álle gronden op aarde, waar een gewas groeit altijd pH-water is van 6,3. Dit is namelijk het gevolg van een optimaal bodemevenwicht van mineralen op het kleihumuscomplex. Als we alle mineralen op dit complex analyseren dan blijven er in een optimale toestand 10% vrije plekken over. Deze worden altijd bezet door: Waterstof!! en het is nou net dit percentage waterstof dat de pH van de bodem bepaald. Helaas analyseren maar weinig laboratoria álle mineralen van het CEC, waardoor pH ook vrijwel nooit zo wordt benaderd.

Dus feitelijk (en daarom gebruiken we ook de term 'gevolg van') wordt de pH bepaald door wat er in uw bodem aan bezetting op het kleihumuscomplex zit en NIET ANDERSOM! Hopelijk begrijp je dat als we beginnen met het aflezen van de pH waarde in het advies, dat dit nog niets zegt over HOE die dus tot stand is gekomen. Dit zien wij als grote fout die gemaakt wordt in de landbouw, want hoe kun je nu je pH verhogen als je niet weet hoe de huidige waarde tot stand is gekomen?

Wat is bekalken?

De term 'bekalken' zien wij als een breed begrip in de praktijk, net zoals 'vloeibare bemesting'. Er zijn immers veel varianten, eigenschappen en werkingsspectra in dit segment. Ditzelfde geldt ook voor de kalkproducten en hierin zouden we veel specifieker moeten zijn.

Zoals gezegd komen wij veel in de praktijk tegen dat er een advies gegeven wordt om 'te bekalken'. Dit is echter vrijwel nooit gespecificeerd in type, technische details van deeltjesgrootte, werking en nauwkeurige hoeveelheden. Maar als we de bovenstaande betekenis van pH begrijpen dan zullen we ons bewust moeten zijn dat een specifieke kalk of meststof (met Ca, Mg, K en Na) in staat moet zijn om het evenwicht in de gewenste verhouding te brengen. Alleen dan zal de pH op zijn plek vallen ten gevolgen van deze bekalking.

Een voorbeeld van verhoudingen

Als we het kleihumuscomplex nu eens zien als een bioscoopzaal waarin 100 stoelen aanwezig zijn. De mineralen calcium, magnesium, kalium, natrium, overige mineralen én waterstof nemen allemaal een plekje in. Zoals je nu weet worden de laatste 10 overgebleven plekken altijd opgevuld met waterstof en wordt als gevolg daarvan de pH (6,3) optimaal gecreeërd. Maar het aantal overgebleven stoelen kan ook veel meer zijn, bijv. 30 plekken. We spreken dan van een hele lage pH (immers meer waterstof betekent een lagere pH). Ook andersom komt veel voor, bijv op zwaardere gronden waar er soms helemaal geen plek meer is voor waterstof. De pH zit dan altijd minimaal boven de 7.

Je kunt je nu wellicht ook voorstellen dat er een juiste pH in de bodem is, maar als gevolg van andere/ verkeerde verhoudingen. Bijvoorbeeld 50 stoelen Ca, 25 stoelen Mg, 10 stoelen Kalium en 5 stoelen overige mineralen. We hebben dan óók 10 stoelen over die met waterstof zullen worden ingevuld en 'ALS GEVOLG VAN' een pH vormen van 6,3. Helaas nu wel met een totaal scheve verhouding, structuur en opneembaarheid van elementen. In dergelijke voorbeelden zullen wij dan ook een bekalkingsadvies geven. Helaas komen deze gronden veel voor in NL.

Er zijn nog vele voorbeelden te geven die we in de praktijk tegen komen, maar het belangrijkste wat we willen meegeven is: zorg dat je weet HOE de pH van je grond tot stand komt, alleen dan kan er een juiste aanbeveling omtrent kalk worden gegeven en zul je zien dat structuur en opneembaarheid sterk kan verbeteren in een korte periode. pH is dus slechts een indicator, net als temperatuur, het is dus redelijk gevaarlijk om te bekalken puur op basis van een getal.

Voor meer informatie over de analysemethode die dit inzicht geeft, klik hier of laat het ons gerust persoonlijk weten (klik hier).